Solidariteitsmars in Leuven. Foto: PPICS

De afgelopen weken was er een toename van extreemrechtse acties tegen vluchtelingen. Er waren betogingen in Gent, Zeebrugge en Leuven. Groot waren die acties niet, maar de racistische boodschap werd openlijker dan voorheen gebracht. Volgens extreemrechts moet het wel harder naar buiten komen om de gevestigde partijen te overtreffen. Bij gebrek aan sociale antwoorden op sociale problemen schuiven ook de gevestigde partijen de verantwoordelijkheid voor de vluchtelingencrisis op de vluchtelingen af. Op sociale media lijkt het soms alsof alle riolen opengezet zijn voor een vloed van platvloers racisme. De arbeidersbeweging moet daar antwoorden op bieden, ook als het betekent dat tegen de stroom wordt ingegaan.

Terugkeer van extreemrechts?

In de peilingen is het Vlaams Belang terug aan het stijgen en de retoriek wordt ranziger. Kopman Dewinter erkende dit in een interview met Humo – dat in de zoektocht naar sensatie nu ook extreemrechts een forum biedt. Hij stelde: “Ik hoor politici voorstellen doen waar wij destijds voor veroordeeld zijn, dingen die verder gaan dan ons 70 puntenplan.” En nog: “De traditionele partijen rijden nu al met 120 per uur, en dan mogen wij toch een versnelling hoger schakelen en naar 150, 160 gaan?”

Langs Franstalige kant in ons land is er nog geen grote extreemrechtse kracht, maar het potentieel hiervoor werd meermaals bevestigd. Peilingen die vroegen naar de steun voor Marine Le Pen en het Franse FN komen de laatste maanden uit op 25 tot 30% in Brussel en Wallonië. Dat is opmerkelijk meer dan enkele jaren geleden.

Elders in Europa halen extreemrechtse en rechts-populistische krachten eveneens hogere scores. Peilingen voor de Franse presidentsverkiezingen van volgend jaar geven aan dat Marine Le Pen van het Front National wellicht naar de tweede ronde zal doorstoten en mogelijk de eerste ronde zal winnen met 25 tot 28%. In Nederland staat de PVV van Wilders in de peilingen op de eerste plaats.

In Oost-Europa doen ook neonazi’s het goed in verkiezingen, in Slovakije haalde de anti-Romapartij van neonazi Kotleba maar liefst 8% in recente verkiezingen. De traditioneel extreemrechtse partij SNS haalde eveneens meer dan 8%. De Belgische extreemrechtse site Rechts Actueel situeerde Kotleba en zijn L’SNS als volgt: “Zelfs de Gouden Dageraad is met gemak de intellectuele meerdere van Kotleba.”

Crisis van kapitalisme versterkt racisme

Een antwoord van de arbeidersbeweging moet versterkt worden. Er is nood aan een actieve beweging tegen oorlog, ook tegen de Belgische deelname aan de oorlogen in Afghanistan, Irak en Libië en straks ook in Syrië. Dat zijn niet toevallig de landen van waar de meeste vluchtelingen komen. Er is ook nood aan een strijd tegen het besparingsbeleid bij ons, tegen de ondermijning van de levensstandaard van de meerderheid van de bevolking. Gevestigde politici leggen de verantwoordelijkheid hiervoor maar al te graag bij de vluchtelingen, terwijl het de vele cadeaus aan de grote bedrijven zijn die leiden tot een nooit geziene kloof tussen de superrijken en de rest van de bevolking, de 99%.

Hiernaast moeten we ons ook actief verzetten tegen pogingen van extreemrechts om op de situatie te springen en zich te versterken. Dit kan leiden tot een polarisatie waarbij vluchtelingen gezien worden als het centrale probleem en mogelijk ook een toename van geweld. Vorig jaar alleen waren er meer dan 1000 feiten van geweld tegen vluchtelingencentra in Duitsland. Vrijspel geven aan extreemrechts bij ons, betekent de deur openzetten voor gelijkaardig geweld. Dat is een van de redenen waarom wij mee aan de kar trekken voor protest tegen extreemrechts, zo deden we er alles aan om in Gent tot een breder platform voor een solidariteitsmars op 21 februari te komen. Het succes van die actie maakte gelijkaardige solidariteitsmarsen in Zeebrugge (6 maart) en Leuven (17 maart) mogelijk.

De campagnes voor deze betogingen grijpen we aan om over antwoorden op de vluchtelingencrisis en de besparingen te spreken. Een louter morele opstelling volstaat niet. De kapitalistische crisis leidt tot een hardere samenleving en sociale spanningen die overeenstemmen met de nooit geziene kloof tussen arm en rijk. Zonder tegen het kapitalisme in te gaan en op te komen voor een samenleving waarin de beschikbare middelen ingezet worden in het belang van de meerderheid van de bevolking, is het niet mogelijk om blijvend komaf te maken met racisme en andere vormen van verdeeldheid. De kapitalistische crisis vergroot de ruimte voor racistische vooroordelen, terwijl racisme een obstakel is in de strijd tegen het kapitalisme. Het leidt immers de aandacht af van de echte verantwoordelijken voor de crisis.

Van waar komt het gevaar: wie is wie bij extreemrechts?

De acties van extreemrechts de voorbije maanden werden georganiseerd door Pegida, Voorpost, NSV, … Er waren telkens delegaties van het Vlaams Belang maar ook van neonazi’s. Hieronder een ruwe schets van deze groepen.

Pegida: een nieuwkomer?

Na succesvolle acties van het Duitse Pegida (‘Patriottische Europeanen tegen de islamisering van het avondland’) sprong extreemrechts in de rest van Europa op deze kar. Ook in Vlaanderen was dit het geval, Franstalige pogingen draaiden op niets uit. Er was van bij het begin getouwtrek om de controle over Pegida. Er waren radicalere elementen bij betrokken, maar het Vlaams Belang kon uiteindelijk toch een groot deel van het Pegida-laken naar zich toetrekken.

Bij de centrale organisatoren van Pegida Vlaanderen vinden we het duo Rob Verreycken en Bert Deckers. Beiden zijn voormalige personeelsleden van het Vlaams Belang, maar nu ze niet langer door hun job aan die partij verbonden zijn, durven ze radicaler uit de hoek komen. In hun poging om ‘Vlaanderen Identitair’ op te zetten – een Vlaamse tegenhanger van Nation – werd onder meer een meeting met Gouden Dageraad gehouden. Rob Verreycken werkt als parlementair medewerker van het Duitse Europarlementslid Udo Voigt (NPD).

Op de betoging van Pegida in Antwerpen op 9 januari was het Vlaams Belang dominant, maar waren er ook groepen neonazi’s uit onder meer Nederland. Nieuwe lagen werden niet aangetrokken en ook de organisatoren zijn gepokt en gemazeld in het extreemrechtse milieu.

De oude organisaties: NSV, Voorpost, …

Screenshot van de website van Knack (klik op de afbeelding voor een grotere versie)
Screenshot van de website van Knack (klik op de afbeelding voor een grotere versie)
Op 21 februari werd in Gent betoogd door Voorpost. Die organisatie doet vaak dienst als ordedienst van het Vlaams Belang en aanverwante groepen. Het publiek was niet erg verschillend van de eerdere optocht van Pegida in Antwerpen. Voorpost werd jarenlang geleid door Luc Vermeulen, die tegelijk personeelslid van het Vlaams Belang was. Nu Vermeulen met pensioen is – ook al blijft hij aan de acties deelnemen – werd hij opgevolgd door de Gentenaar Nick Van Mieghem. Die werd in 2015 nog veroordeeld voor het aanbrengen van racistische slogans in het Gentse. Tijdens de betoging van Voorpost liep VB-kopstuk Dewinter probleemloos naast neonazi’s die hun bewondering voor Hitler betuigden. De foto hiernaast toont Dewinter naast een neonazi met de cijfercombinatie 88 op zijn jas. Dat staat voor de achtste letter van het alfabet en verwijst naar de slogan ‘Heil Hitler’. Fraai gezelschap…

Op 17 maart was het dan de beurt aan de studenten van het Vlaams Belang: de Nationalistische Studentenvereniging (NSV). De NSV betoogde in Leuven onder dezelfde slogan als Pegida in Antwerpen en Zeebrugge en Voorpost in Gent. De afgelopen jaren kreeg de NSV het moeilijk aan de universiteiten. Veel dynamiek was er niet, ook de jaarlijkse betoging werd steeds kleiner. Dit maakt protest ertegen minder evident wegens minder concreet. Nu hoopt NSV op de kar van het antivluchtelingenprotest te springen en zo opnieuw te groeien. Met een kleiner Vlaams Belang is het niet uitgesloten dat hiervoor een radicalere en gewelddadiger koers wordt aangenomen.

Franstalige Nation in de problemen

De groep rond Hervé Van Laethem (voormalig lid van de verboden privé-militie Vlaamse Militanten Orde) probeerde zich de voorbije jaren op te werpen als meest dynamische Franstalige kracht. Het leidde al gauw tot een flagrant voorbeeld van zelfoverschatting waarbij tot geweld werd overgegaan. Op 1 juni 2015 werd een dakloze man in elkaar geschopt aan het Europees Parlement nadat een provocatie tegen een actie van mensen-zonder-papieren mislukt was. Het leverde grote boetes op en interne spanningen. De poging om een Vlaamse tegenhanger op te zetten onder de naam ‘Vlaanderen Identitair’ verdween in de koelkast.

Autonome Nationalisten en andere nazi’s

Tenslotte zijn er diverse kleinere groepjes neonazi’s actief. Deze groepen komen en gaan erg snel. De laatste groep was die van de ‘Autonome Nationalisten’ geleid door de veroordeelde crimineel Chris Berteryan, in de jaren 1990 al actief met de pogingen van extreemrechts om links en Blokbuster in het bijzonder het zwijgen op te leggen in Brugge. Die pogingen mislukten toen door een actieve mobilisatie tegen extreemrechts geweld. Berteryan zat jarenlang in de cel wegens drugs en gewapende overvallen. Begin maart werd hij opnieuw veroordeeld tot zes maanden cel en een boete van 600 euro wegens het plakken van nazi-stickers op de Dossin-kazerne in Mechelen. Verdwijnen hiermee ook zijn ‘Autonome Nationalisten’ net zoals destijds zijn ‘Odal actiecomité’ verdween toen hij naar de cel ging? Mogelijk kan dit opnieuw wat ruimte bieden aan het Nieuw-Solidaristisch Alternatief (N-SA) van brulboei Eddy Hermy, maar die is ondertussen zo gehaat bij andere neonazi’s dat hij wel erg geïsoleerd staat.