Door Blokbuster

24 juli 2017

In de VS wordt extreemrechts tegenwoordig omschreven als ‘Alt-Right.’ In Frankrijk was er ophef toen de groep Génération Identitaire aankondigde dat het een boot wil kopen om hulpoperaties voor vluchtelingen op de Middellandse Zee te verstoren. Dat kreeg meteen de steun van enkele neofascisten in ons land. Van waar komen bewegingen als Génération Identitaire en Alt-Right, waar staan die voor en hoe kunnen we ze bestrijden?

Artikel door Sander (Gent) uit maandblad ‘De Linkse Socialist’

Van economische naar politieke crisis

De grote recessie van 2008 leidde tot een kentering in het politieke landschap. Het vertrouwen in de traditionele partijen zakte als een pudding in elkaar. Er wordt gezocht naar alternatieven. De hoge werkloosheidscijfers, immigratie door oorlogen in het Midden-Oosten, terreurdreiging en de hopeloosheid in het algemeen doen zoeken naar vaste grond onder de voeten om niet alle hoop te verliezen.

Het leidt tot een opmars van consequente linkse stromingen en organisaties (zie elders in deze krant). Maar het heeft ook aan de rechterzijde gevolgen. De verkiezing van Trump is er een voorbeeld van, net zoals de hernieuwde steun voor het Franse Front National van Marine Le Pen. Er duiken ook nieuwe neofascistische bewegingen op die een stap verder proberen te gaan: Pegida in Duitsland, Alt-Right in de VS of nog Génération Identitaire in Frankrijk.

Extreemrechts in een nieuw jasje

Deze partijen en bewegingen willen de symptomen van het falend kapitalisme bestrijden zonder het systeem in vraag te stellen. De ‘oplossingen’ beperken zich tot haat tegenover minderheidsgroepen. Er wordt uitgegaan van de identiteit van de ‘blanke man’ en hoe die ‘in gevaar’ komt. Eigenlijk komt het neer op een krampachtig vastklampen aan een systeem waarbij de verantwoordelijkheid voor alle sociale en economische problemen bij zwakkere groepen in de samenleving wordt gelegd in plaats van bij diegenen die de touwtjes in handen hebben.

Openlijk racistische en seksistische standpunten kennen een zekere opgang. De gevestigde partijen hebben er elementen van gebruikt om de eigen neergang af te remmen en om de eigen verantwoordelijkheid voor de crisis van het systeem van zich af te wentelen. Het is dan ook niet verwonderlijk dat radicalere varianten hiervan een gehoor kunnen vinden.

Nieuw zijn groeperingen als Génération Identitaire niet. De groep baseert zich op de ideeën van Nieuw-Rechts, een extreemrechtse stroming uit de jaren 1960. Dat was op zich een poging om met een opgekuiste versie van het oude fascisme een nieuwe dynamiek tot stand te brengen. Het genoot de steun van heel wat collaborateurs met heimwee naar de Duitse nazi-bezetting. Ook in ons land werden de eerste extreemrechtse bewegingen na Wereldoorlog Twee gedragen door figuren uit de collaboratie. Extreemrechts stond geïsoleerd door de sterke positie van de arbeidersbeweging en de band met de collaboratie die voor iedereen duidelijk was. Het maakte dat geprobeerd werd om een radicaler imago aan te meten met een zogenaamd ‘anti-kapitalisme’. Nochtans werd eigenlijk gepleit voor een meer ‘communale’ vorm van kapitalisme met etnisch ‘zuivere’ zones waarbinnen niet aan de productieverhoudingen wordt geraakt.

Génération Identitaire bouwt hierop voort. Het wil een etnisch homogeen Europa zonder minderheidsgroepen waarbij elke cultuurvermenging slecht zou zijn voor de ‘Europese identiteit.’ De methoden zijn anders, maar de ideeën blijven dezelfde. De verpakking is anders, de boodschap blijft dezelfde als die van de jaren 1930. Internet en sociale media spelen een grote rol in de verspreiding van racisme, vooral omdat er geen basis is om een grote actieve beweging in het reële leven uit te bouwen.

Extreemrechts werd de afgelopen decennia steeds gekenmerkt door een passieve steun, onder meer bij verkiezingen, en een gebrek aan grote mobilisatiekracht. Een paar honderd mensen krijgt het mogelijk op de been, maar geen duizenden laat staan tienduizenden. Op internet kan gemakkelijker ingespeeld worden op passieve steun. Kijk maar naar de ‘Vlaamse Verdedigingsliga’ bij ons: die pagina verdween vorig jaar toen het openlijke racisme ervan in alle media werd aangeklaagd. De pagina had meer dan 20.000 volgers, maar in het reële leven kreeg de groep nooit meer dan 10 mensen bij elkaar.

Gevaar bestrijden

Dit betekent niet dat extreemrechtse groepen niet gevaarlijk zijn. Ze kunnen racistische retoriek breder verspreiden en tegelijk radicaliserende elementen oppikken waarmee ook in de reële wereld groepen worden uitgebouwd. Die groepen richten zich tegen de arbeidersbeweging, de sociale kracht die de grootste bedreiging voor de heersende klasse vormt en het grootste potentieel heeft om mensen los van afkomst te verenigen rond hun gemeenschappelijke belangen als werkenden.

Met spectaculaire acties en uitspraken probeert extreemrechts zich als ‘anti-establishment’ voor te doen. Zo kondigde Génération Identitaire na de aanslagen van 22 maart 2016 aan dat het in Molenbeek zou betogen. Het ging niet door wegens een verbod, maar ondertussen leverde het de groep heel veel mediabelangstelling op. Als het publiek debat door rechts gedomineerd wordt, vormt extreemrechts zelfs een pseudo-aanvaardbare stem. Verzet blijft nodig zodat extreemrechtse groepen geen millimeter ruimte krijgen.

Het succes van Le Pen of Trump en de aandacht voor extreemrechtse groeperingen bestrijden we best met een constructief alternatief op het in crisis zijnde kapitalisme. Er is nood aan een systeem waarin diegenen die het werk verrichten het voor het zeggen hebben en niet diegenen die vandaag enkel de vruchten van ons werk plukken. Een democratisch geplande economie die de noden van de meerderheid van de bevolking centraal stemt in plaats van de winsten van enkelingen. Een alternatief dat mensen samenbrengt om met de werkende klasse eengemaakt sterker te staan in de strijd voor die andere samenleving.

Het zijn niet de vluchtelingen die ervoor zorgen dat wij moeten inleveren en uit de spreekwoordelijke maatschappelijke boot dreigen te vallen. Het is het systeem waarbij de superrijken in hun zoektocht naar steeds meer winsten niet voor terugdeinzen om hele regio’s te plunderen, oorlogen om grondstoffen te voeren en hier de levensstandaard van de meerderheid van de bevolking naar beneden te trekken. Het zijn de kapitalisten die van vluchtelingen en migranten gebruik maken om de lonen te drukken via de veelzijdige methoden van sociale dumping. Daartegenover is er nood aan een systeem waarin de meerderheid van de bevolking het voor het zeggen heeft en aan al deze zaken een einde maakt.